زنگ خطرهای کمبود ویتامین B12 که باید بشناسید.
زمروز: کمبود انواع ویتامین ها می‌تواند خود را به صورت علایم فیزیکی نشان دهد. بدن ما ویتامین‌ها و مواد مغذی را از راه غذا و طی فرایند گوارش دریافت می کند. بدن انسان قادر به تولید «ویتامین B12» یا «کوبالامین» نیست. به همین روی، باید این ماده‌ی مغذی مورد نیاز را از طریق رژیم غذایی خود دریافت کنید. ویتامین B12 بر خلاف ویتامین D که بدن می‌تواند آن را بسازد، فقط از منابع بیرونی وارد بدن می‌شود. این ویتامین یک ماده مغذی ضروری است که بدن از آن برای تولید گلبول‌های قرمز خون، DNA و سیستم عصبی استفاده می‌کند.
بسیاری از علائم کمبود ویتامین B12 به دلیل کاهش تعداد سلول‌های خونی ایجاد می‌شوند. برای اینکه اندام‌های مختلف اکسیژن کافی دریافت کنند و سلامت آنها حفظ شود، بدن به تعداد زیادی از این سلول‌ها نیاز دارد.
بنا به گفته NHS (ان اچ اس) ، سرویس سلامت ملی انگلستان، کمبود ویتامین B12 یا کم خونی ناشی از کمبود فولات زمانی رخ می دهد که کمبود هر یک از این ویتامین ها بر توانایی بدن برای تولید گلبول های قرمز خون با عملکرد کامل تأثیر می گذارد.
چرا ویتامین B12 مهم است؟
بیشتر افراد بزرگسال فقط به 2.4 میکروگرم ویتامین B12 در روز نیاز دارند. کمبود آن می‌تواند منجر به مشکلات جدی در سلامتی شود.
کمبود شدید ویتامین B12 می‌تواند سبب بیماری‌های قلبی و عروقی، آنمی، سکته مغزی، از دست دادن حافظه، بی‌اختیاری ادرار، افسردگی و دیگر مشکلات برای سلامتی شود.
چه مواردی باعث می‌شوند بیشتر در معرض کمبود ویتامین B12 باشید؟
- گاستریت آتروفیک که در آن مخاط معده نازک می‌شود.
- آنمی پرنیشیوز و یا آنمی بدخیم که باعث می‌شود بدن به سختی ویتامین B12 جذب کند.
- بیماری‌هایی که بر روده کوچک اثر می‌گذارند، مانند بیماری کرون، بیماری سلیاک، رشد باکتری یا انگل.
- اختلالات سیستم ایمنی مانند بیماری گریوز یا لوپوس.
- مصرف یک سری از داروها که در جذب ویتامین B12 تداخل ایجاد می‌نمایند. این داروها شامل برخی از داروهای سوزش معده از جمله مهارکننده‌های پمپ پروتون مانند امپرازول، لانزوپرازول، پنتاپرازول و رابپرازول، مهارکننده‌های H2 مانند سایمتیدین و فاموتیدین، و برخی از داروهای دیابت مانند متفورین می‌شوند.
علایم کمبود ویتامین B12
خستگی
ویتامین B12 برای انرژی هوازی در بدن مهم است. اگر سطح این ویتامین در بدن کافی نباشد، بدن ما اکسیژن و انرژی کافی و لازم را دریافت نخواهد کرد. احساس سبُکی در سر نیز علامتی است که نشان می‌دهد ویتامین B12 بدن کم است.
گزگز شدن و بی‌حسی دست‌ها و پاها
از دست دادن احساس در دست‌ها و پاها همراه با احساس گزگز و سوزن سوزن شدن می‌تواند علامت کمبود ویتامین B12 باشد. از پزشکتان بخواهید با آزمایش خون، علت این حالاتتان را بررسی نماید.
درد مفاصل
مفصل درد شدیدی که ناشی از آسیب یا التهاب مزمن نیست (مثلاً آرتریت) می‌تواند زنگ هشدار باشد. همچنین رفلکس‌های کُند معمولاً در افرادی که کمبود ویتامین B12 دارند دیده می‌شود.
ضربان قلب تند یا نفس‌نفس زدن
تنگی نفس، تپش قلب و بالا بودن ضربان قلب همگی می‌توانند با کمبود ویتامین B12 مرتبط باشند.
ضعف
کمبود ویتامین B12 می‌تواند سبب ضعف شده و مشکلات تعادلی و سرگیجه ایجاد نماید.
زردی
زردی یا یرقان به زرد شدن پوست یا سفید شدن چشم‌ها گفته می‌شود که می‌تواند نشان‌دهنده‌ی مشکلات جدی در سلامتی باشد.
به دلیل نقش کوبالامین در تولید گلبول‌های قرمز، کمبود این ویتامین باعث «کمبود گلبول‌های قرمز خون» یا «کم‌خونی مگالوبلاستیک» (Megaloblastic anemia) می‌شود. این نوع کم‌خونی به ضعیف شدن گلبول‌های قرمز منجر می‌شود. در نتیجه، بدن آنها را با سرعت بیشتری تجزیه می‌کند. وقتی کبد گلبول‌های قرمز را تجزیه می‌کند، «بیلی‌روبین» ترشح می‌کند. بیلی‌روبین، یک ماده‌ی زرد مایل به قهوه‌ای است که باعث زرد شدن پوست می‌شود که یکی از مشخصه‌های ابتلا به یرقان است.
تورم زبان
برخی از افرادی که کمبود ویتامین B12 دارند دچار التهاب و تورم در زبان می‌شوند. دیگر علائم مرتبط با دهان می‌تواند شامل صاف شدن سطح زبان و کاهش حس چشایی باشد.
مشکل در راه رفتن
با گذشت زمان، آسیب اعصاب محیطی که از کمبود ویتامین B12 ناشی می‌شود، شما را دچار مشکلات حرکتی می‌کند. در نتیجه نمی‌توانید بدون کمک و حمایت دیگران راه بروید. علاوه بر این، ممکن است به مشکلات دیگری مانند ضعف عضلانی دچار شده و قادر به حفظ تعادل خود نباشید. این مشکلات احتمال زمین خوردن شما را افزایش می‌دهند.
البته این مشکل بیشتر در سالمندان دیده می‌شود. چون افراد بالای ۶۰ سال بیش از سایرین مستعد کمبود ویتامین B12 هستند. با این حال، این علامت ممکن است در جوانانی که به کمبود شدید این ویتامین مبتلا هستند هم وجود داشته باشد.
تنگی نفس
کم‌خونی ناشی از کمبود ویتامین B12 ممکن است شما را دچار تنگی نفس و سرگیجه کند. بروز این مشکل را می‌توان با کمبود گلبول‌های قرمز و افزایش سرعت ضربان قلب مرتبط دانست.
مشکلات بینایی
تاری دید یا اختلال بینایی، یکی از علائم کمبود ویتامین B12 است. این مشکل زمانی رخ می‌دهد که کمبود ویتامین درمان نشده و عصب بینایی که به چشم منتهی می‌شود، آسیب ببیند. این آسیب‌دیدگی روی انتقال پیام‌های عصبی که از چشم به مغز منتقل می‌شوند، تأثیر گذاشته و بینایی را مختل می‌کند. به این شرایط «نوروپاتی بینایی» می‌گویند. اگرچه نوروپاتی بینایی نگران‌کننده است، اما در اغلب مواقع برگشت‌پذیر و قابل درمان است.
مشکل در فکر کردن یا استدلال کردن
کمبود ویتامین B12 باعث بروز مشکلاتی در قدرت تفکر می‌شود که پزشکان از آن به‌عنوان «اختلال شناختی» یاد می‌کنند. این مشکلات شامل اختلال در فکر کردن یا استدلال کردن و از دست دادن حافظه می‌شوند. نتایج یک مطالعه نشان می‌دهد که کمبود ویتامین B12 احتمال ابتلا به بیماری آلزایمر، زوال عقل عروقی و بیماری پارکینسون را افزایش می‌دهد. احتمالا کاهش اکسیژن‌رسانی به مغز در بروز مشکلات مرتبط با تفکر و استدلال نقش دارد.
تغییر خلق و خو
کمبود ویتامین B12 می‌تواند روی روحیه‌ی شما تأثیر داشته و به افزایش تحریک‌پذیری یا ابتلا به افسردگی منجر شود. در همین راستا نظریه ای وجود دارد که بر این باور است کوبالامین به تجزیه‌ی یک ماده‌ی شیمیایی به نام «هموسیستئین» کمک می‌کند، و افزایش بیش از حد این ماده در مغز ممکن است باعث بروز مشکلات جدی برای مغز شود.
تهوع، استفراغ و اسهال
کمبود ویتامین B12 روی دستگاه‌ی گوارش تأثیر منفی دارد. کاهش تعداد گلبول‌های قرمز به این معنی است که اکسیژن کافی به روده نمی‌رسد که این موضوع باعث حالت تهوع، استفراغ و اسهال می‌شود.
ویتامین B12، یک ویتامین محلول در آب است که در غذاهای حیوانی زیر وجود دارد:
گوشت قرمز
ماکیان
تخم‌مرغ
لبنیات
ماهی
اگر گیاهخوارهستید و از غذاهای حیوانی استفاده نمی‌کنید، باید منابع گیاهی کوبالامین را مصرف کنید. این منابع شامل غلات، شیرهای گیاهی و نان‌هایی می‌شود که با ویتامین B12 غنی شده‌اند.
کمبود ویتامین B12 می تواند پیامدهای بسیار جدی، و گاها جبران ناپذیری برای بدن انسان در پی داشته باشد. اگر برخی از علایم گفته شده را در خود می بینید، حتما به پزشک مراجعه کنید.
زمروز 